Ocena efektywności projektu

Autor: Andrzej Gawrylczyk, 1999, stronę wykonał: Marek Zaborowski. Materiał przygotowany przy wsparciu:

Ocena efektywności projektu inwestycyjnego polega na porównaniu dwóch elementów: wielkość zainwestowanego kapitału z wielkością przyszłych dochodów uzyskanych z zainwestowanego kapitału, a zatem tylko z ocenianej inwestycji.

Zainwestowany kapitał, czyli nakłady inwestycyjne, obejmuje:

koszty badań przedinwestycyjnych, np.: koszty marketingu polegającego na badaniach lokalizacji przyszłych rynków zbytu, rynków dostawców inwestycyjnych i eksploatacyjnych, siły roboczej, uwarunkowań ochrony środowiska, koszty emisji dodatkowych akcji, obligacji, koszty konsultantów, koszty projektów technicznych itp.,

• koszty dokumentacji prawnej, technicznej, ekonomicznej,
• koszty badań geologicznych, geofizycznych, pomiarów geodezyjnych,
• nakłady na rzeczowy majątek trwały:
  • zakup ziemi i przygotowanie terenów pod budowę,
  • nakłady na budynki i budowle (roboty budowlano-montażowe),
  • nakłady na zakup gotowych dóbr inwestycyjnych (maszyny i urządzenia, środki transportu itp.),
• nakłady na wartości niematerialne i prawne (zakupy licencji, technologii, oprogramowania komputerowego itp.),
• koszty nadzoru autorskiego, inwestorskiego i wykonawczego,
• ubezpieczenia majątkowe inwestycji w toku realizacji,
• koszty szkolenia personelu,
• koszty promocji produktu,
• koszty rozruchu - próby technologiczne,
• odsetki od kredytów, pożyczek i zobowiązań długoterminowych wykorzystanych na projekt inwestycyjny za okres realizacji inwestycji,
• nakłady na zgromadzenie niezbędnego majątku obrotowego gwarantującego wykorzystanie eksploatacyjne stworzonego potencjału technicznego.

Kalkulując przyszłe dochody istotne jest:

• ustalenie czasu eksploatacji majątku powstałego z inwestycji, tj. określenie przez ile lat ten majątek będzie użyteczny gospodarczo i będzie w stanie wypracowywać dochody,
• właściwe oszacowanie kwoty corocznych dochodów.

Majątek obrotowy podlega ciągłemu odnawianiu, zatem czas życia dotyczy rzeczowego majątku trwałego powstałego z realizacji projektu inwestycyjnego.

Wyróżnia się czas życia majątku trwałego:

• księgowy,
• techniczny,
• ekonomiczny

Czas życia księgowy wynika z zastosowanych stawek amortyzacyjnych i oblicza się go następująco:

A= średni okres żywotności majątku

B = wartość początkowa rzeczowego majątku trwałego powstałego z inwestycji

C= suma rocznych odpisów amortyzacyjnych

A=B/C

Czas życia techniczny - to czas "wytrzymałości" technicznej rzeczowego majątku trwałego. Przedsiębiorstwo przyjmując stawki amortyzacyjne powinno uwzględniać czas wytrzymałości technicznej poszczególnych elementów majątku trwałego. Przy prawidłowo zastosowanych stawkach amortyzacyjnych uwzględniających intensywność wykorzystania majątku trwałego (praca na jedną, dwie lub trzy zmiany) oraz warunki w jakich będzie pracował ten majątek (np. pod ziemią, w warunkach terenowych) czas życia księgowy powinien być zbliżony do czasu życia technicznego.

Czas życia ekonomiczny - to określenie czasu opłacalnej eksploatacji majątku trwałego z uwagi na intensywność postępu technicznego występującego w dziedzinach związanych z poszczególnymi rodzajami środków trwałych (np. maszyny i urządzenia - okres ich wytrzymałości technicznej wynosi 10 lat, ale postęp techniczny powoduje, że określonej maszynie mimo jej sprawności technicznej nie opłaca się eksploatować, bo jest energochłonna, mało wydajna w świetle pojawiających się nowości).

Do oceny efektywności powinien być przyjmowany czas życia ekonomiczny, tj. ilość lat opłacalnej eksploatacji środków trwałych. Czas życia ekonomiczny nie powinien byc dłuższy od życia technicznego i księgowego.

Przyszłe dochody wypracowane z zainwestowanego w majątek kapitału powinny zabezpieczać:

• odpowiedni poziom zysku netto gwarantujący dalszy rozwój przedsiębiorstwa jak i wypłatę dywidend właścicielom kapitału,
• odtworzenie zużywającego się w procesie eksploatacji majątku trwałego (odpisy amortyzacyjne),
• spłatę odsetek od pożyczonego na inwestycję kapitału.

Uwaga: Spłata raty kapitałowej pożyczonego kapitału nie zwiększa zaangażowanego w inwestycję kapitału lecz zmienia jego strukturę - z pożyczonego na własny.

Inwestycja jest opłacalna tylko wówczas, gdy suma uzyskanych corocznych dochodów w okresie ekonomicznej eksploatacji jest co najmniej równa zainwestowanemu kapitałowi.

Wyróżnia się dwa rodzaje metod oceny efektywności inwestycji:
- metody tradycyjne (statystyczne),
- metody dynamiczne.

Z uwagi na fakt, że metody oceny inwestycji są przedmiotem rozważań w innej części opracowania, niniejszy fragment pozostawiam bez kontynuacji.

 Marek Zaborowski Uaktuaniany:06/01/98