Powrót   Oświetlenie

Tekst ukazał się w czasopismie Dobre Lokum

Światło jest symbolem dobra i bezpieczeństwa, chroni człowieka od upiorów nocy, pozwala na zwiększenie wydajności pracy i na przedłużenie aktywności życiowej. To energia promieni słońca z pierwotnej zupy węglowodorów stworzyła organizmy żywe. Intensywność i barwa światła przynoszą człowiekowi informację o porze dnia i roku.

Znając rolę światła w życiu człowieka można określić jakie cechy powinno mieć oświetlenie sztuczne. Ośw ietlenie sztuczne powinno zapewnićpoczucie bezpieczeństwa, komfort pracy, sprawić że będziemy czuć się dobrze, wyeksponować barwy i ukryć te, które nie są istotne, oprawy powinny być piękne i funkcjonalne.

Odpowiednio dobierając oświetlenie można wpływać na zachowanie człowieka. Wielokrotnie zdarzyło mi się kupić szynkę, która po przyniesieniu do domu straciła swój zachęcający różowy odcień , który okazał się jedynie złudzeniem optycznym, fatamorganą wywołaną odpowiednio dobranym oświetleniem. W Las Vegas okna w hotelach są intensywnie oświetlone aby sprawić wraże nie nieustającego dnia i skłonić gości do odwiedzania kasyn (wszakże wciąż jest wcześnie!) . Z braku odpowiedniej ilości światła Skandynawowie zapadają na depresję, dopiero kuracja światłem przywraca im zdrowie, a więc światło ...

Dobór źródeł światła
Spis tresci
Dobór odpowiedniego oświetlenia jest sprawą pierwszej wagi, o znaczeniu strategicznym. Decyzję o oświetleniu należy podejmować już na etapie projektowania, kiedy można uwzględnić np. założenie podwieszanych sufitów, czy przeprowadzenie niskonapięciowej instalacji dla oświetlenia halogenowego. A więc jakie żarówki i gdzie.

Łazienka
Spis tresci
W żadnym przypadku nie in staluj świetlówek (zwykłych czy kompaktowych) w okolicach luster. Makijaż jest sztuką barw, a świetlówk i gorzej "oddają" barwy. Poza tym gdy budzimy się rano i wchodzimy do łazienki przyjemnie jest być powitanym przez ciepłe, radosne światło żarówek halogenowych , wzmacniające blask czystych kafelków (w Małopolsce zwanych flizami) i chromów armatury. W łazience "obszarem pracy" jest umywalka i lustro zatem oświetlenie tych miejsc powinno być dobrane ze s zczególną uwagą.

Pokój dzienny
Spis tresci
W pokoju dziennym należy rozmieścić źródła światła w taki sposób, aby zapewniały przytulny nastrój (światło rozproszone i stonowane) i nie powodowały niepotrzebnych odbić np. w telewizorze. Barwa światła powinna być zbliżona do barwy światła dziennego, aczkolwiek wrażenie przytulności jest stwarzane przez źródła o cieplejszej barwie , cieplejsze barwy światła uzyskuje się poprzez stosowanie ściemniaczy. Do oświetlenia pokoju dziennego należy więc stosować zwykłe żarówki , uzupełnione przez oświetlenie halogenowe eksponujące piękn e przedmioty . Dobre rezultaty może dać stosowanie światła mieszanego: połączenia świetlówek i oświetlenia konwencjonalnego.

Kuchnia
Spis tresci
W kuchni spędzamy wiele czasu wykonując czynności które wymagają dobrej widoczności, a więc potrzebujemy większej ilości światła. Najlepiej oświetlone powinno być miejsce do sporządzania posiłków , prefero wane jest oświetlenie punktowe, można do tego celu użyć świetlówek lub żarówek halogenowych. Oświetlenie nad stołem powinno być przytulne i prawidłowo oddawać barwy posił ków - n ie można doprowadzić do sytu acji, kiedy kotle t będzie miał odcień zielonkawy. Barwy najlepiej oddawane są przez oświetlenie zwykłą żarówką lub żaró w ką halogenową, możliwe jest także zastosowanie oświetlenia mieszanego.

Oświetlenie przed domem
Spis tresci
Do o świet lenia przydomowego n ajrozsądniejszy ze względów ekonomicznych jest wybór świetlówek (zwykłych lub kompaktowych) . Punkty oświetleniowe powinny być rozmieszczone tak , aby światło nie oślepiało gości i przechodnió w a jednoc ześnie dobrze oświetlało podjazd i w ejście do domu . Do tego celu stosowane są niskie lampy ogrodowe. Należy także pamiętać o podświetlonym numerze domu, do podświetlania numeru domu najlepsze jest zastosowanie świetlówek kompaktowych (inne źródła światła są znacznie kosztowniejsze w eksploat acji). Należy także pamiętać o zainstalowaniu automatyki, włączającej oświetlenie o zmroku. Bardziej zaawansowane automaty mają możliwość progr amowania np. c zasu wyłączenia o określonej godzinie, co przyczynia się do zwię kszenia oszczędzania energii.

Przegląd źródeł światła

Żarówki konwencjonalne
Spis tresci
Na rynku są dostępne różnorodne kształty i typy żarówek , do tych źródeł światła dostosowana jest większość opraw. Należy pamiętać, że żarówki są również źródłem ciepła. Ilość ciepła zależy od mocy żarówki, a więc do opraw plastikowych lub hermetycznie zamkniętych nie należy wstawiać żarówek o dużej mocy.

Żarówki halogenowe
Spis tresci
Żarówki halogenowe w przeciwieństwie do tradycyjnych żarówek mają wyższą temperaturę światła a kolory otoczenia stają się żywsze i bardziej intensywne . Światło halogenowe eksponuje piękno przedmiotów szklanych i metalowych (kolorowe refleksy).

Istnieje wiele odmian halogenowych źródeł światła, począwszy od żarówek o tradycyjnych gwintach przeznaczonych do wkręcenia do zwykłych opraw jak i żarówek o mniejszym napięciu zasilania, wymagających transformatora. Żarówki halogenowe w czasie eksploatacji wydzielają więcej ciepła niż zwykła żarówka - należy o tym pamiętać przy wkręcaniu do tradycyjnych opraw, ponieważ niektóre mogą okazać się wrażliwe na ciepło. A by zmniejszyć ilość ciepła emitowaną przez żarówkę stosuje się reflektory o dprowadzające zbędne ciepło na zewnątrz - charakterystyczne małe żaróweczki reflektorki. Zaletą żarówek halogenowych jest to, że dają dwukrotnie więcej światłą i są znacznie trwalsze od tradycyjnych żarówek.

Świetlówki kompaktowe
Spis tresci
Świetlówki kompaktowe są energooszczędnymi, trwałymi źródłami światła. Świetlówka o mocy 18 W zastępuje tradycyjną żarówkę o mocy 100 W, przy czym świeci około 10 krotnie dłużej, a w czasie eksploatacji wydziela znacznie mniej ciepła. Stosowanie świetlówek kompaktowych jest zalecane przede wszystkim tam, gdzie oświetlenie używane jest przez dłuższy czas, gdzi e trudno jest wymienić żarówkę np. wysoki sufit (żarówki wymienia się 10 krotnie rzadziej) , tam gdzie wymagana jest niska temperatura źródła światła. Wadą świetlówek kompaktowych jest niemożność zastosowania ściemniaczy i niższa zdolność oddawania barw .

Bezpieczeństwo
Spis tresci
Oświetlenie wpływa na bezpieczeńs two. Poczucie bez pieczeństwa wynika z możliwości obserwacji najbliższego otoczenia ( w zakresie pozwalającym na podjęcie obrony ) . Dzieci i niektórzy dorośli lubią spać przy zapalonym świetle. Nikt z wyjątkiem zbirów nie lubi spacerować nieoświetlonymi alejkami, ale lubimy przechadzać się dobrze oświetl onym bulwarem. Oświetlenie mające być zabezpieczeniem przeciw napadom powinno być tak umiejscowione, żeby onieśmielić przypadkowych złoczyńców (oświetlone powinny być fronty domów i wejścia do budynków, klatki schodowe, windy), ma ułatwić obserwację, a więc musi b yć łatwo włączane z okien domu. S kuteczniejsze jest oświetlenie reagujące na ruch. Jakie źródła światła należy dobrać? Jeżeli jedynym celem jest zwiększenie bezpieczeństwa, to źródło światła powinno być ono funkcjonalne i tanie, nie jest istotna barwa światła , a walory estetyczne oprawy też nie są decydujące. A więc stosujemy świe tlówki: rzadziej się psują i są mniej wrażliwe na trudne warunki atmosferyczne. Zaletą świetlówek kompaktowych z oprawą bagnetową jest niska cena (ok. 9 zł) i fakt, że jest nieprzydatna dla złodziei (w m ieszkaniach nie stosuje się opraw bagnetowych). Należy pamiętać, że światło na pewno utrudni zadanie przypadkowym intruzom, jednak z oczywistych względów nie jest bronią przeciwko profesjonalistom.

Oświetlenie i ochrona środowiska
Spis tresci
Życie w zgodzie z przyrodą jest wyzwaniem XX wieku. Jest nas zbyt wielu na Ziemi, a każdy z nas chce mieć jasno i ciepło. Ka żda minuta używania sztu cznego oświetlenia to kolejna porcja dwutlenku węgla (wszakże energia elekt ryczna w Polsce jest produkowana w elektrow niach węglowych). Co więc robić aby chronić środowisko ?